دستور جلب یکی از ابزارهای قانونی است که برای دستگیری و الزام فرد به حضور در مراجع قضایی صادر می‌شود. این دستور در مواردی مانند عدم حضور متهم پس از احضار، یا در جرایم سنگین که بیم فرار یا مخفی‌شدن متهم وجود دارد، صادر می‌گردد. صدور دستور جلب می‌تواند در دعاوی حقوقی و کیفری صورت گیرد و توسط قاضی یا به درخواست شاکی انجام شود. در این مقاله به بررسی شرایط، مراحل و پیامدهای صدور دستور جلب می‌پردازیم.
دستور جلب چیست؟
دستور جلب، دستوری است که از سوی مقام قضایی برای دستگیری و احضار فردی به مراجع قضایی صادر می‌شود. وکیل پاکدشت می‌گوید این دستور زمانی صادر می‌شود که فرد به تعهدات قانونی خود عمل‌نکرده یا در دادگاه حاضر نشده باشد. وکیل تهران ادامه می‌دهد در مواردی که احتمال فرار یا پنهان‌شدن متهم وجود دارد، مقام قضایی می‌تواند بدون ارسال احضاریه قبلی، مستقیماً دستور جلب را صادر کند.
در پرونده‌های حقوقی، معمولاً زمانی که فرد محکوم به پرداخت بدهی باشد و از اجرای حکم خودداری کند، دستور جلب او صادر می‌شود. وکیل ورامین بیان می‌کند در دعاوی کیفری، این دستور زمانی صادر می‌شود که فرد متهم به ارتکاب جرم باشد و شواهد کافی علیه او وجود داشته باشد. بهترین وکیل پایه یک دادگستری تهران اشاره می‌کند پس از صدور این دستور، مأموران انتظامی موظف به اجرای آن هستند.
اجرای دستور جلب به معنی بازداشت فرد و انتقال او به مراجع قضایی برای ادامه روند رسیدگی است. وکیل قرچک می‌گوید در برخی موارد، امکان دارد فرد پس از جلب، با قرار وثیقه یا کفالت آزاد شود. اگر متهم همچنان از همکاری امتناع کند، ممکن است بازداشت او ادامه یابد.
انواع دستور جلب
دستور جلب به دو نوع عادی و سیار تقسیم می‌شود که هرکدام در شرایط خاصی صادر می‌شوند و روند اجرای متفاوتی دارند.
۱ ـ دستور جلب عادی
این نوع دستور زمانی صادر می‌شود که محل اقامت یا محل کار متهم مشخص باشد. در این حالت، مقام قضایی حکم جلب را به کلانتری یا نیروی انتظامی محل ابلاغ می‌کند و مأموران موظف‌اند در زمان مناسب فرد را دستگیر کرده و به مرجع قضایی تحویل دهند. وکیل پیشوا بیان می‌کند این نوع جلب معمولاً در دعاوی حقوقی مانند مهریه، چک برگشتی، بدهی مالی یا سایر مواردی که فرد از اجرای حکم امتناع کرده است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲ ـ دستور جلب سیار
دستور جلب سیار در مواردی صادر می‌شود که نشانی دقیق متهم نامعلوم بوده یا احتمال فرار او وجود داشته باشد. وکیل دلیجان می‌گوید در این شرایط، دستور جلب به تمام واحدهای انتظامی کشور ابلاغ می‌شود و مأموران در هر نقطه‌ای که متهم را شناسایی کنند، موظف به اجرای حکم هستند. وکیل گلپایگان ادامه می‌دهد این نوع جلب معمولاً در پرونده‌های کیفری مانند سرقت، کلاهبرداری، قتل و سایر جرایم سنگین صادر می‌شود.
تفاوت جلب عادی و سیار
در جلب عادی، فرد در یک محل مشخص حضور دارد و مأموران اجرای حکم در همان حوزه قضایی مسئول دستگیری او هستند. وکیل سلفچگان ادامه می‌دهد اما در جلب سیار، نیروی انتظامی در سطح گسترده‌تری جست‌وجو کرده و ممکن است عملیات دستگیری پیچیده‌تر باشد. وکیل محلات می‌گوید علاوه بر این، دستور جلب سیار معمولاً برای متهمانی صادر می‌شود که احتمال دارد به نقاط مختلف کشور یا حتی خارج از کشور فرار کنند.
دستور جلب فوری
دستور جلب فوری زمانی صادر می‌شود که شرایط پرونده به‌گونه‌ای باشد که تأخیر در دستگیری متهم موجب تضییع حقوق شاکی یا فرار متهم شود. وکیل سمنان بیان می‌کند این دستور معمولاً در جرایم مهم کیفری مانند سرقت، قتل، کلاهبرداری گسترده یا جرایمی که امنیت عمومی را تهدید می‌کنند، صادر می‌شود.
در این حالت، مقام قضایی بدون نیاز به ارسال احضاریه قبلی، مستقیماً دستور جلب را صادر کرده و به مأموران انتظامی ابلاغ می‌کند. وکیل شریف‌آباد می‌گوید اجرای این نوع جلب باید بلافاصله و بدون تأخیر انجام شود. وکیل خمین ادامه می‌دهد در برخی موارد، دادگاه می‌تواند دستور جلب فوری را همراه با قرار بازداشت موقت صادر کند تا از آزادی متهم قبل از رسیدگی جلوگیری شود.
با مشورت‌گرفتن از وکلای مجرب مؤسسه حقوقی زعفری با خیال آسوده به مراجع قضایی بروید.
ابطال دستور جلب
ابطال دستور جلب زمانی انجام می‌شود که دلایل کافی برای لغو آن وجود داشته باشد. وکیل سلفچگان اشاره می‌کند اگر فردی که دستور جلب او صادر شده، بتواند با ارائه مدارک قانونی نشان دهد که اجرای این حکم غیرضروری است، می‌تواند از طریق دادگاه یا دادسرای مربوطه درخواست ابطال کند.
در مواردی که فرد بدهی خود را پرداخت کند، با شاکی توافق نماید، یا قرار تأمین مناسبی مانند وثیقه یا کفالت ارائه دهد، دادگاه می‌تواند دستور جلب را لغو کند.
همچنین اگر دستور جلب به‌اشتباه صادر شده باشد یا در روند دادرسی تخلفی رخ‌داده باشد، فرد می‌تواند با اعتراض به مرجع قضایی، درخواست ابطال کند. وکیل گرمسار بیان می‌کند قاضی پس از بررسی مدارک و شرایط پرونده، در صورت احراز دلایل کافی، حکم به لغو جلب می‌دهد و نیروی انتظامی از اجرای آن منع می‌شود.
اعتراض به دستور جلب
مدت اعتراض به دستور جلب در قانون آیین دادرسی کیفری و سایر مقررات به طور مشخص تعیین نشده است، چون دستور جلب یک تصمیم قضایی است و حکم یا قرار محسوب نمی‌شود که قابل‌اعتراض باشد.
ازآنجایی‌که دستور جلب یک اقدام موقتی است، معمولاً تا زمان رسیدگی به موضوع اصلی یا رفع علت جلب معتبر خواهد بود و محدود به زمان مشخصی نیست. وکیل ملکی پاکدشت ادامه می‌دهد اما اگر منجر به بازداشت فرد شود، می‌توان به قرار بازداشت صادر شده اعتراض کرد.
دستور جلب و ممنوع‌الخروجی
دستور جلب و ممنوع‌الخروجی دو ابزار قانونی هستند که برای تضمین حضور افراد در مراجع قضایی به کار می‌روند. وکیل شهریار می‌گوید دستور جلب زمانی صادر می‌شود که فرد به احضاریه‌های قضایی بی‌توجهی کرده یا احتمال فرار و مخفی‌شدن وی وجود داشته باشد؛ در این صورت مقام قضایی حکم به دستگیری و احضار وی می‌دهد.
ممنوع‌الخروجی نیز به‌منظور جلوگیری از خروج فرد از کشور صادر می‌شود، به‌ویژه در پرونده‌های مالی، کیفری یا امنیتی که احتمال فرار متهم یا بدهکار وجود دارد. وکیل اسلامشهر بیان می‌کند این دو دستور می‌توانند به‌صورت مستقل یا هم زمان، بسته به شرایط پرونده، توسط مراجع قضایی صادر شوند.
با ما تماس بگیرید ۳۶۰۳۴۰۳۱ ۰۲۱
مدت اعتبار دستور جلب
مدت اعتبار دستور جلب به نوع آن و تشخیص مقام قضایی صادرکننده بستگی دارد. وکیل شهرری ادامه می‌دهد بر اساس ماده ۱۸۴ قانون آیین دادرسی کیفری، درصورتی‌که متواری بودن متهم محرز باشد، برگه جلب با تعیین مدت اعتبار در اختیار ضابطان دادگستری قرار می‌گیرد تا هر جا متهم را یافتند، جلب و نزد بازپرس حاضر کنند. وکیل فیروزکوه می‌گوید این مدت می‌تواند با صلاحدید مقام قضایی تمدید شود. وکیل رودهن اشاره می‌کند بنابراین، مدت اعتبار دستور جلب ممکن است متفاوت باشد و بسته به شرایط پرونده و نظر مقام قضایی تعیین می‌شود.
جرایم منجر به صدور دستور جلب
دستور جلب یکی از ابزارهای قانونی است که برای دستگیری و الزام فرد به حضور در مراجع قضایی صادر می‌شود. وکیل بومهن ادامه می‌دهد جرایمی که منجر به صدور دستور جلب می‌شوند معمولاً شامل مواردی هستند که متهم از حضور در مرجع قضایی امتناع کرده یا احتمال فرار و اختفای او وجود دارد.
این جرایم شامل بدهی‌های مالی و چک‌های برگشتی، جرایم اقتصادی مانند کلاهبرداری و اختلاس، جرایم علیه اشخاص مانند قتل، سرقت، ضرب‌وجرح، و جرایم مرتبط بانظم و امنیت عمومی می‌شوند. نکته دیگر اینکه در پرونده‌های کیفری، اگر متهم به احضاریه‌های قضایی توجه نکند یا قرار تأمین صادره را اجرا نکند، مقام قضایی می‌تواند دستور جلب صادر کند. وکیل ملارد می‌گوید در برخی موارد، دستور جلب به‌صورت سیار صادر می‌شود تا متهم در هر زمان و مکان بازداشت شود.
نویسنده: محمدصادق محمدی ارجمند، کارشناس حقوق
قبل از ورود به هر دعوای حقوقی حتما با وکیل حقوقی متخصص مشورت کنید و بدون ارزیابی ادله و مدارک وارد دعوا نشوید. موضوعات حقوقی بسیار تخصصی و پیچیده است و یک اشتباه کوچک می‌تواند خسارت های زیادی را متوجه شما کند.
مؤسسه حقوقی زعفری متشکل از مجموعه‌ای از وکلای حرفه‌ای دادگستری آماده ارائه مشاوره بیشتر درباره این موضوع به شما است.
