????به طور کلی حق کسب و پیشه به معنای شهرت تجاری و قدرت جذب مشتری توسط مستاجر یک ملک تجاری در طول مدت کسب و پیشه و تجارت در آن مکان تجاری است. فلسفه تدوین حق کسب و پیشه در سال ۵۶ این بود که از حق مستاجران اماکن تجاری در مقابل مالکان، دفاع کند.
????شما فرض کنید که یک نفر برای مدت زمان طولانی یک مکانی را اجاره کند و در آنجا شغل خوبی داشته باشد و تجارت کند، پس از چند سال اشتغال و جذب مشتری بخواهد آن محل را ترک کند و به محل جدید برود آن شخص بار دیگر باید از صفر شروع کند بنابراین قانون‌گذار به این فکر افتاده بود که یک ارزش افزوده‌ی پنهان برای اماکن تجاری در نظر بگیرد. که به آن حق کسب و پیشه و تجارت گفته می شود.
???? حق کسب و پیشه اینگونه بود که وقتی ملک تجاری تخلیه می شد مستاجر بابت حق کسب و پیشه مبلغی در موقع تخلیه از موجر یا مالک اخذ می کرد که این مبلغ به صورت توافقی یا با کسب نظر کارشناس بود.
????در سال ۱۳۷۶ در قانون روابط موجر و مستاجر نهادی تحت عنوان سرقفلی جایگزین نهاد حق کسب و پیشه شد. سرقفلی پول و مبلغی است جدا از قرض الحسنه در ابتدای عقد اجاره به هر علتی توسط صاحب ملک از مستاجر دریافت می شود که در انتهای اجاره و در زمان تخلیه آن ملک موجر یا ملک آن مبلغ رو به قیمت روز به مستاجر مسترد می کرد. پس نباید حق کسب و پیشه رو با حق سرقفلی یکی دانست بلکه تفاوت هایی بین آنها وجود دارد.حال این سوال مطرح می شود که چه اماکن تجاری مشمول سرقفلی است و چه اماکنی شامل حق کسب و پیشه می شود؟
???? در پاسخ به این سوال اگر عقد اجاره ای پیش از سال ۷۶ منعقد شده باشد، باید به قانون سال ۵۶ رجوع کرد. یعنی مشمول حق کسب و پیشه می شود.فرض کنید یه اجاره ای در سال ۷۵ منعقد شده باشد و با اجازه مالک یا موجر آن مستاجر بخواهد حق کسب و پیشه خودش رو درسال ۱۴۰۰ بخواهد به مستاجر بعدی منتقل کند چون شروع قرارداد اجاره قبل از سال ۷۶ بوده پس این قرارداد اجاره هم شامل قانون روابط موجر و مستاجر سال ۱۳۵۶ است و اگر عقد اجاره بعد از سال ۷۶ منعقد شده باشد شامل سرقفلی می گردد.
