مالیات بر ارث

مالیات بر ارث مالیاتی است که وراث بابت ارث باید پرداخت کنند چراکه ارث هم به نوعی مصداق کسب منفعت و سود است. و دولت بابت آن از وراث مالیات دریافت می کند. به عبارت دیگر اموال و دارایی‌های متوفی پس از فوت وی، مطابق قانون به وراث تعلق می‌گیرد اما قبل از پرداخت مالیات، سند به نام وراث صادر نمی‌شود. بنابراین اموال و دارایی‌های متوفی با توجه به نوع و ماهیتشان صرفا در زمان تحویل یا انتقال، حسب مقررات ماده ۱۷ قانون مالیات بر ارث مشمول مالیات می باشد و تا زمانی که وراث نسبت به انتقال ماترک به خود یا دیگران اقدام نکنند مالیاتی وصول نخواهد شد.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث

وکیل پاکدشت می‌گوید، مالیات بر ارث به انواع مختلفی از جمله تاریخ فوت، طبقات ارث و نوع اموال و دارایی بستگی دارد.

تاریخ فوت

در سال ۱۳۹۵ قانون مالیات بر ارث دچار تحولاتی شد. براین اساس اگر تاریخ فوت شخصی قبل از سال ۱۳۹۵ باشد (سال ۱۳۹۴ و قبل از آن) وراث مشمول قانون مالیات قدیم می شوند ولی اگر تاریخ فوت شخص، ۱۳۹۵ به بعد باشد، وراث مشمول قانون جدید مالیات بر ارث خواهند شد.

طبقات ارث

بر اساس ماده ۸۶۲ قانون مدنی و ماده ۱۸ قانون مالیات های مستقیم، وراث به ۳ طبقه تقسیم می‌شوند:

وراثی که در طبقه اول قرار دارند عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد

وراثی که در طبقه دوم هستند اعم از اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها می‌باشد

وراث در طبقه دوم نیز بدین شرح است: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها

به طور کلی طبق قانون جدید مالیات بر ارث هرچقدر که نسبت وراث با متوفی نزدیک‌تر باشد، مالیات بر ارث کمتری می‌پردازد و همچنین اگر نسبت وراث با متوفی دورتر باشد، نرخ مالیات بر ارث بیشتر می شود.

نکته: اگر از هر طبقه یکی از وراث در قید حیات باشد به سایر طبقات هیچ ارثی تعلق نمی گیرد. مثلاً در طبقه اول اگر یکی از وراث زنده باشد، نوبت به وراث طبقه دوم و سوم نمی‌رسد.

نوع اموال و دارایی

در قانون جدید مالیات، نوع اموال و دارایی متوفی، تعیین کننده ی درصد یا نرخ مالیاتی است که وراث باید پرداخت کنند.

برطبق ماده ۱۷ قانون اخذ مالیات‌های مستقیم ، انتقال اموال و دارایی‌های شخص متوفی چه به صورت فوت واقعی و چه فوت فرضی براساس مواردی که در ادامه ذکر می‌شود، مستوجب پرداخت مالیات می‌باشد.

مطابق ماده مزبور، سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت و همچنین سایر اوراق بهادار به جز مواردی که در بند ۲ ماده مورد اشاره و سودهایی که متعلق به آنها است به نرخ سه درصد از سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به به نام وارث و یا تحویل و پرداخت به آنها می‌باشد.

در خصوص سهام و مقدار سهم حاصل از شرکت و همچنین حق تقدم آن، مطابق تبصره یک از ماده ۱۴۳ و ماده ۱۴۳ مکرر قانون اخذ مالیات‌های مستقیم ، یک و نیم برابر نرخ مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث متوفی خواهد بود.

نسبت به حق امتیاز، حقوق مالی و همچنین سایر اموال به جای مانده از متوفی که در قانون به آن اشاره نشده است، به ارزش ده درصد از ارزش روز در زمان ثبت انتقال به نام وراث یا تاریخ تحویل محسوب می‌گردد.

همچنین وکیل شهرقدس بیان می‌کند نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری اعم از زمینی، هوایی و دریایی به ارزش دو درصد مقادیر اعلامی از سوی سازمان امور مالیاتی کشور در هنگام ثبت انتقال سهام به نام وراث متوفی می‌باشد.

مطابق ماده ۵۹ قانون اخذ مالیات‌های مستقیم ، یک و نیم برابر ارزش معاملاتی نسبت به حق واگذاری محل و املاک در زمان ثبت انتقال به نام وراث خواهد بود.

اموال و دارایی‌های متعلق به فرد متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است طبق قانون به ارزش ده درصد نرخ اموال به جای مانده از متوفی که مبنای محاسبه قانون مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال مزبور پس از کسر نمودن مالیات مذکور قرار گرفته است. وکیل شهریار همچنین ادامه می‌دهد در صورتی که در کشور مورد اشاره عدم شمول مالیات مطمح نظر قرار گیرد نرخ روز انتقال یا تحویل به نام وراث متوفی ملاک قرار خواهد گرفت.

محاسبه و اخذ مالیات بر ارث در خصوص متوفیان پیش از لازم‌ الاجرا شدن قانون اخذ مالیات‌های مستقیم ، طبق تبصره ۱ ماده ۱۷ قانون اخیرالذکر اعم از اینکه پرونده مالیاتی برای آن‌ها تشکیل شده یا نشده باشد، تحت شمول حکم ماده ۱۷ قانون یاد شده نمی‌باشد.

وکیل حقوقی شهریار بیان می‌کند نرخ‌های مندرج در ماده ۱۷ قانون اخذ مالیات‌های مستقیم مطابق تبصره ۲ ماده مزبور در ارتباط با وراث در طبقه اول می‌باشد و همچنین نرخ‌های مورد اشاره در این ماده قانونی در صورتی که وراث طبقات دوم و سوم باشند، به ترتیب یاد شده دو و چهار برابر می‌شود.

در حالتی که متوفی و وراث وی اتباع خارجی باشند، براساس تبصره ۳ ماده ۱۷ قانون اخذ مالیات‌های مستقیم ، اموال و دارایی‌ متعلق به ایشان که در ایران واقع شده باشد، تحت شمول اخذ مالیات به نرخ وراث در طبقه اول می‌گردد.

در صورت انتقال اموال موضوع بند‌های ۲ و ۴ و ۵ ماده اخیرالذکر به اشخاص ثالث و یا وراث دیگر توسط وراث، مطابق تبصره ۴ ماده ۱۷ از قانون اخذ مالیات‌های مستقیم ، علاوه بر مالیات بر ارث، مشمول اخذ مالیات براساس قوانین مربوطه می‌شوند.

وکیل حقوقی از یک موسسه حقوقی معتبر همچنین اشاره می‌کند، حقوق ناشی از قرارداد اجاره به شرط تملیک با نهاد‌های مالی و اعتباری و نیز بانک‌ها، در مورد عرصه و اعیان املاک مطابق نرخ معاملاتی در هنگام ثبت انتقال به نام وراث محاسبه می‌شود.

همچنین باید گفت اموالی که به صورت وصیت یا نذر به وراث انتقال می‌یابد، مطابق ماده ۳۸ از قانون اخذ مالیات‌های مستقیم به ارزش یاد شده در ماده ۱۷ قانون مزبور و در فرضی که به غیر از وراث منتقل گردد، تحت شمول مالیات بر درآمد اتفاقی می‌باشند.

اشخاص منتفع از منافع اموال مورد وصیت، وقف، نذر و حبس به استثنای موارد درج شده در بند ۳ ماده ۲۴ قانون اخذ مالیات‌های مستقیم ، به نسبت منافع هر سال مشمول مالیات بر درآمد می‌باشند. همچنین مال مورد وصیت براساس تبصره ماده ۳۸ قانون مزبور زمانی مشمول اخذ مالیات است که وصیت با فوت موصی مورد نظر واقع شود.

اموال معاف از مالیات

مطابق ماده ۲۴ ق.م.م اموال زیر از شمول مالیات ارث خارج است:

مبالغ حاصل از بازنشستگی و عایدی مربوط به خدمت و مزایای خاتمه خدمت، بازخرید خدمت، مطالبات در ارتباط با خسارت اخراج، مرخصی استحقاقی استفاده نشده و وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه اعم از انواع بیمه عمر، خسارت ناشی از فوت و دیه و بیمه‌های اجتماعی و مانند آنها که به صورت یک جا و یا مستمر وراث متوفی پرداخت می‌شود.

براساس ماده ۲ قانون اخذ مالیات‌های مستقیم ، اموالی که به صورت نذر، وقف و یا حبس منوط به تایید موسسات و سازمان‌های مورد اشاره در ماده فوق الذکر، از شمول مالیات بر ارث خارج می‌گردد.

در خصوص وسایل مربوط به محل زندگی متوفی براساس ماده ۲۴ قانون اخذ مالیات‌های مستقیم از پرداخت مالیات ارث معاف می‌گردد.

وکیل حقوقی شهرری همچنین ادامه می‌دهد، وراث طبقه اول و دوم به موجب ماده ۲۵ قانون اخذ مالیات‌های مستقیم در مورد اموال متعلق به شهدای انقلاب اسلامی تحت شمول اخذ مالیات ارث نمی‌باشند.

وکیل حقوقی ورامین می‌گوید در قانون قدیم مالیات، وراث ۶ ماه از تاریخ فوت مهلت داشتند که اظهارنامه مالیات بر ارث خودشان را تقدیم سازمان امور مالیاتی کنند. در صورتیکه ظرف مهلت تعیین شده اظهارنامه مزبور را تقدیم نمی کردند، ۱۰ درصد از مجموع مالیات را بعنوان جریمه مالیاتی باید پرداخت می کردند. ولی در قانون جدید چیزی بعنوان جریمه دیرکرد وجود ندارد و فرصت تسلیم اظهارنامه یکسال از تاریخ فوت است.

درصورتیکه در خصوص مالیات بر ارث نیاز به مشاوره و راهنمایی وکیل حقوقی متخصص دارید می توانید با موسسه حقوقی زعفری تماس بگیرید‌.

مراحل اداری پرداخت مالیات بر ارث

گواهی انحصار وراثت

اخذ مفاصا حساب مالیات بر ارث

اخذ سند تک برگی

اولین مرحله، اخذ گواهی انحصار وراثت توسط یکی از وراث است. که در واقع یک مدرک قانونی در خصوص تعیین دقیق وراث و سهم الارث آنهاست.

دومین مرحله اخذ مفاصاحساب مالیات بر ارث می باشد، وکیل حقوقی قیامدشت می گوید در این مرحله وراث باید به سازمان امور مالیاتی مراجعه، و مالیات بر ارث را پرداخت و مفاصاحساب مالیات بر ارث را دریافت نمایند. اما هنوز هم امکان فروش اموال متوفی وجود ندارد چون هنوز سند تک برگی به نام وراث صادر نشده است.

در مرحله سوم وراث باید به همراه مدارک شناسایی خودشان، گواهی انحصار وراثت و مفاصاحساب مالیات بر ارث، به دفاتر اسناد رسمی مراجعه نمایند و دفترخانه اسناد رسمی مدارک مذکور را به  اداره ثبت ارسال می کند و اداره ثبت نسبت به صدور سند تک برگی به نسبت سهم وراث اقدام می نماید.

_{نویسنده: مجتبی اسکندری، کارشناس ارشد حقوق خصوصی، وکیل پایه یک دادگستری}

قبل از ورود به هر دعوای حقوقی حتما با وکیل متخصص مشورت کنید و بدون ارزیابی ادله و مدارک وارد دعوا نشوید. موضوعات حقوقی بسیار تخصصی و پیچیده است و یک اشتباه کوچک می تواند خسارت های زیادی را متوجه شما کند.

مؤسسه حقوقی زعفری متشکل از مجموعه ای از وکلای حرفه ای دادگستری آماده ارائه مشاوره بیشتر درباره این موضوع به شما است.