امروزه با توجه به مشکلات متعددی که در جامعه وجود دارد نهادهای زیادی را تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از این نهادهای کوچک و البته مهم در جامعه، خانواده می‌باشد. یکی از آسیب‌هایی که خانواده به سبب این مشکلات می بیند طلاق است و در صورتی که کودکی وجود داشته باشد او نیز آسیب‌های روحی خواهد دید که در آینده وی تأثیر خواهد گذاشت. در صورت طلاق یا جدایی والدین بحث حق ملاقات فرزند مطرح می‌شود. حق ملاقات فرزند یک حق قانونی و مشروع می باشد که هیچ یک از طرفین حق منع دیگری را از این حق ندارد. در این پژوهش قصد داریم حق ملاقات فرزند، حق ملاقات فرزند قبل از طلاق، حق ملاقات فرزند بعد از طلاق، حق ملاقات فرزند برای بستگان و موارد دیگر مربوط به این مورد را بررسی نماییم.
حق ملاقات فرزند
حق ملاقات فرزند با حضانت فرزند تفاوت دارد. به عبارت دیگر، حضانت به معنای نگهداری و تربیت فرزند می باشد و این زمانی است که والدین از یکدیگر جدا می شوند و نگهداری فرزند با توافق یکدیگر یا با تعیین دادگاه به یکی از پدر یا مادر محول می‌شود، در این مورد طرف دیگر حق ملاقات فرزند را دارد. همچنین این حق را نمی‌شود ساقط نمود برای مثال اگر حضانت طفل با مادر باشد، پدر تحت هر شرایطی از جمله اعتیاد، حق ملاقات فرزند را دارد و نمی توان پدر را از حق ملاقات فرزند که یک حق قانونی و مشروع می باشد منع نمود. حتی اگر پدر فساد اخلاقی نیز داشته باشد باز هم تحت شرایط خاص، حق ملاقات فرزند خود را دارد، ولی امکان کاهش زمان ملاقات و تغییر مکان ملاقات وجود دارد.
شما می توانید در مورد حق ملاقات با فرزند، از وکیل حقوقی متخصص در یک موسسه حقوقی معتبر مشاوره حقوقی دریافت نمایید.
حق ملاقات فرزند قبل از طلاق
یکی از مشکلاتی که در سیستم حقوقی و قضایی کشور وجود دارد و ما نیز در جلسات متعددی آن را مطرح کردیم اطاله دادرسی می باشد. این عبارت به معنای طولانی شدن دادرسی می باشد. حال، تاثیر آن بر حق ملاقات فرزند در اینجا نمایان می‌شود که طلاق نیز به حکم طلاق نیز به سادگی صادر نمی‌شود و تشریفات خود را دارد که می‌تواند ماه‌ها به طول بی‌انجامد. در این مدت که معمولا زوجین جدای از هم زندگی می کنند، کودک نیز همراه یکی آن ها زندگی می کند و برای طرف دیگر حق ملاقات با فرزند به وجود می آید. در این صورت طرف دیگر باید به دادگاه خانواده که به دعوای طلاق رسیدگی می کند، دادخواست جداگانه ای تحت عنوان ملاقات با فرزند قبل طلاق تنظیم و تقدیم دادگاه کند. دادگاه نیز نسبت حق ملاقات فرزند قبل از طلاق، تعیین تکلیف می نماید.
از آنجایی که دعاوی خانواده از اهمیت به سزایی برخوردار است مشاوره با یک وکیل خانواده و ارائه پرونده به وی، ضروری به نظر می‌رسد.
حق ملاقات فرزند بعد از طلاق
ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی مقرر می دارد: «در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگر، والدین فرزند در یک منزل سکونت نداشته باشند، هر یک از والد که طفل تحت حضانت او نمی باشد، حق ملاقات با فرزند خود را دارد.»
حق ملاقات فرزند در صورتی که طلاق واقع شود و زوجین از یکدیگر جدا شوند به این صورت است که اگر توافقی بین پدر و مادر طفل باشد همان درست است ولی در اگر هیچ توافقی نباشد در حق ملاقات با فرزند در دادگاه خانواده مطرح می‌شود و زمان و مکان آن تعیین خواهد شد. این حق تحت هر شرایطی برای طرفی که حضانت طفل را ندارد وجود دارد و منع طرف یا اسقاط این حق وجود ندارد.
حق ملاقات فرزند برای بستگان
حق ملاقات فرزند علاوه بر پدر و مادر، برای سایر بستگان نیز وجود دارد. بر اساس فرازی از ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده: «… همچنین دادگاه باید با توجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل، ترتیب، زمان و مکان ملاقات وی با پدر و مادر و سایر بستگان را تعیین کند … »
همچنین بر اساس نظریه مشورتی شماره ۷/۹۸/۱۶۴۲ مورخ ۱۳۹۸/۱۰/۲۴ اداره حقوقی قوه قضاییه در پاسخ به این استعلام: «با توجه به ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ که به تعیین زمان و مکان ملاقات طفل با پدر و مادر و سایر بستگان اشاره کرده است آیا عمو و عمه طفل شامل سایر بستگان می‌شود یا خیر؟» مقرر می دارد: «با توجه به اینکه واژه «بستگان» مندرج در ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده ۱۳۹۱ معادل واژه اقرباء است و این لفظ هم خانواده «قرابت» مندرج در ماده ۱۰۳۱ قانون مدنی است، منظور از سایر بستگان در ماده مذکور، بستگان سببی و نسبی موضوع ماده ۱۰۳۱ یاد شده است که با لحاظ معیارهای مندرج در ماده ۲۹ مذکور، یعنی وابستگی عاطفی و مصلحت کودک، به تشخیص دادگاه برای ایشان ترتیب، زمان و مکان ملاقات تعیین می‌گردد.»
چه تفاوتی بین ملاقات فرزند و حضانت فرزند وجود دارد؟
حق ملاقات فرزند و حضانت فرزند در مواد متعددی در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده ۱۳۹۲ وجود دارد. در واقع زمانی که طلاق صورت می گیرد حضانت فرزند به عهده یکی از طرفین قرار می گیرد. در صورتی که
طلاق توافقی باشد دادگاه در مورد حق ملاقات فرزند مداخله نمی‌کند و بر عهده طرفین واگذار می‌کند ولی در صورتی که درخواست طلاق از سوی زن یا مرد باشد، سن کودک برای حضانت ملاک می باشد و برای طرف دیگر که حق ملاقات فرزند را دارد تعیین تکلیف می‌شود. لازم به توضیح است سن حضانت دختر تا ۷ سالگی با مادر و از ۷ سالگی تا ۹ سالگی با پدر می‌باشد و اگر اختلافی باشد دادگاه تعیین تکلیف می کند. بعد از ۹ سالگی بحث حضانت مطرح نیست. در مورد پسر سن حضانت تا ۷ سالگی با مادر و از ۷ تا ۱۵ سالگی با پدر می باشد و اگر اختلافی باشد دادگاه تعیین تکلیف می نماید، بعد از ۱۵ سالگی حضانت منتفی می باشد و خود او تصمیم می گیرد که همراه چه کسی زندگی کند.
موسسه حقوقی زعفری رحقی آمادگی دارد تا در مینه حق ملاقات فرزند خدمات مشاوره ارائه نماید.
در چه مکانی می توانم فرزند خود را ملاقات کنم؟
وکیل دماوند اشاره می کند که در مورد حق ملاقات فرزند، یکی از موارد مهم، تعیین مکان ملاقات است. در گذشته ملاقات با فرزند باید در کلانتری صورت می‌گرفت. این روند در روحیه فرزند تاثیر منفی داشت. سپس تدبیری سنجیده شد که ولدی که حضانت فرزند را ندارد بتواند در محیط مناسبی فرزند خود را ملاقات نماید.
طبق ماده ۶۸ آیین نامه اجرایی قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱: «در اجرای تبصره ماده ۴۱ قانون، رئیس کل دادگستری استان موظف است در هر حوزه قضایی، محل یا محل هایی را با فضای متناسب با روحیات اطفال با همکاری و استفاده از امکانات و منابع انسانی سازمان بهزیستی و ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بهداشت و درمان یا سایر مراجع ذی ربط با تعداد کافی مددکار اجتماعی (به ویژه بانوان) و در صورت نیاز، مامور انتظامی، جهت ملاقات والدین با اطفال اختصاص دهد.»
موسسه حقوقی زعفری با همکاری وکلای حقوقی متخصص آمادگی لازم را جهت ارائه مشاوره حقوقی و خانوادگی از جمله حق ملاقات فرزند دارا می باشد.
مدت زمان ملاقات با فرزند
در صورت وقوع طلاق، والدی که حق ملاقات با فرزند را دارد می تواند با والدی که حضانت فرزند را بر عهده دارد در مورد زمان ملاقات با فرزند توافق نمایند. در حق ملاقات فرزند باید زمان آن به اندازه‌ای باشد که مصلحت طفل را در نظر بگیرد. یعنی حق ملاقات فرزند با ید نه خیلی کم باشد که موجب کمبود محبت طفل شود و نه خیلی زیاد باشد که موجب سردرگمی وی شود. در صورتی که والدی که حضانت طفل را بر عهده دارد در مورد حق ملاقات فرزند که برای طرف دیگر وجود دارد خواستار کاهش مدت زمان ملاقات فرزند شود، باید دادخواستی به همراه مدارک از جمله کارت ملی، شناسنامه، سند ازدواج یا رونوشت آن، حکم طلاق، به همراه دلایل محکمه پسند تنظیم و تقدیم دادگاه خانواده نماید.
ضمانت اجرا برای مانعیت ملاقات با فرزند
در مورد حق ملاقات فرزند همان‌طور که بیان شد تحت هیچ شرایطی منع پدر یا مادر وجود ندارد. در واقع این رفتار جرم محسوب می‌شود و قابل مجازات می باشد. نمونه هایی از ضمانت اجرای آن عبارتند از:
۱. ماده ۴۰ قانون حمایت خانواده
«هر کس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذی نفع و به دستور دادگاه صادر کننده رای نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می‌شود.»
۲. ماده ۴۱ قانون حمایت خانواده
«هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل بر خلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند و یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، می تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند.»
تبصره: قوه قضاییه مکلف است برای نحوه ملاقات والدین با طفل ساز و کار مناسب با مصالح خانواده و کودک را فراهم نماید.
نتیجه
وکیل پاکدشت مقرر می دارد حق ملاقات با فرزند یک حق قانونی و مشروع می‌باشد که تحت هیچ شرایطی مانع شدن و اسقاط آن وجود ندارد و پدر یا مادری که حق ملاقات با فرزند را دارد می تواند با توافق طرف دیگر یا تعیین دادگاه از این حق استفاده نماید. مانع شدن از حق ملاقات با فرزند جرم محسوب شده و قابل مجازات می باشد.
نویسنده: امیر نژاد محمدی، کارشناس ارشد حقوق خصوصی، وکیل دادگستری
قبل از ورود به هر دعوای حقوقی حتما با وکیل حقوقی متخصص مشورت کنید و بدون ارزیابی ادله و مدارک وارد دعوا نشوید. موضوعات حقوقی بسیار تخصصی و پیچیده است و یک اشتباه کوچک می تواند خسارت های زیادی را متوجه شما کند.
مؤسسه حقوقی زعفری متشکل از مجموعه ای از وکلای حرفه ای دادگستری آماده ارائه مشاوره بیشتر درباره این موضوع به شما است.
