یکی از واژه های حقوقی که شاید عده کمی از مردم از معنای آن اطلاع داشته باشند حق حبس است در واقع طبق قانون هریک از طرفین قرارداد، اختیار دارند که اجرای تعهد خود را اعم از انجام دادن کاری یا خودداری از انجام یک کار را موکول به اجرای تعهد طرف دیگر کنند در علم حقوق اصطلاحا به آن حق حبس گفته می‌شود. در مقاله حاضر ضمن بیان تعریفی جامع از حق حبس به شرایط اعمال حق حبس و چگونگی اسقاط آن خواهیم پرداخت.
حق حبس چیست ؟
حبس در لغت به معنای بازداشتن، توقیف کردن، نگه داشتن و حفظ کردن می‌باشد و حق حبس، اختیاری است که قانون به هریک از طرفین قرارداد اعطا نموده است. وکیل حقوقی می‌گوید در حقیقت حق حبس به معنی خودداری یکی از طرفین قرارداد از اجرای تعهدات قراردادی تا اقدام دیگری به اجرای تعهد خود است. وکیل حقوقی اشاره می‌کند در متون فقهی نیز از حق امتناع و احتباس در اشاره به این حق مورد استفاده قرار گرفته است. در قوانین نیز حق حبس تحت عناوینی مانند حق خودداری از تسلیم مبیع یا ثمن، امتناع از تسلیم مال التجاره، امتناع از ایفای وظایف زناشویی و امتناع از اجرای تعهد آمده است. وکیل حقوقی در یک موسسه حقوقی معتبر می‌گوید در ماده ۳۷۷ قانون مدنی اشاره شده است که هر یک از فروشنده و خریدار حق دارد از تسلیم کالا یا پول خودداری کند تا طرف دیگر حاضر به تسلیم شود. در واقع حق حبس ضمانت اجرای تعهدات متقابل می‌باشد. هرچند اکیدا توصیه می‌شود در هنگام استفاده از حق حبس با یک وکیل حقوقی از موسسه حقوقی معتبر مشورت نمایید اما برای آشنایی شما در این مقاله به نکات ضروری و حقوقی لازم که باید در هنگام استفاده از حق حبس به آن توجه کنید بیان می شود.
شرایط اعمال حق حبس در عقد نکاح
۱_ مهریه حال باشد:
از جمله شرایط ضروری برای استفاده از حق حبس در عقد نکاح، حال بودن مهریه است. وکیل حقوقی اشاره می‌کند به عبارت دیگر اگر برای پرداخت مهریه زمان معینی مقرر شده باشد و اصطلاحا مهر موجل باشد، زن در زمان معین حق مطالبه مهریه را دارد. نکته دیگر اینکه حق حبس در ارتباط با زمان عقد نکاح است و اگر مهریه او حال نباشد، اختیار استفاده از حق حبس خود را نخواهد داشت.
در ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی به این موضوع اشاره شده است که زن می‌تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد. وکیل حقوقی از موسسه حقوقی زعفری رحقی ادامه می‌دهد ممکن است قسمتی از مهر حال و قسمت دیگر موجل باشد که در این صورت، حق حبس تنها نسبت به قسمتی که حال است می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و پس از دریافت این قسمت زن دیگر نمی‌تواند از ایفاء وظایف زناشویی امتناع کند. وکیل طلاق بیان می‌کند در صورتی که برای پرداخت مهریه مدت مشخص نشده باشد به محض وقوع عقد نکاح، زن مالک مهر می‌گردد و تا زمانی که مرد مهریه را نپردازد، زن می‌تواند از حق حبس خود استفاده نماید، ممکن است در این هنگام شوهر از پرداخت نفقه استنکاف ورزد که در این صورت زن می‌تواند از طریق شکایت کیفری موضوع را پیگیری نماید.
۲_ زن قبل از دریافت مهریه به ایفاء وظایف زناشویی اقدام نکرده باشد:
مطابق ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی اگر زن قبل از دریافت مهر از شوهر تمکین کند، حق حبس او ساقط می‌شود و دیگر نمی‌تواند تحت عنوان عدم پرداخت مهر از انجام وظایف زناشویی خودداری نماید. وکیل خانواده از یک موسسه حقوقی معتبر می‌گوید تمکین یا همان انجام وظایف زناشویی به دو شکل تمکین عام و تمکین خاص تحقق می‌یابد. در اینجا ممکن است که پرسیده شود اساساً وجه تمایز تمکین عام و تمکین خاص چیست ؟ در پاسخ باید گفت که در حقیقت به حسن معاشرت و معاضدت و سکونت در خانه شوهر تمکین عام و به رابطه زناشویی و عمل مباشرت تمکین خاص گفته می‌شود. بدین ترتیب زن می‌تواند تا مهرش را دریافت نکرده از رفتن به خانه شوهر و انجام سایر وظایف زناشویی امتناع کند.
۳_ هنگام عقد نکاح زن نداند که شوهر قادر به پرداخت مهر نیست:
هرگاه مهر تماما یا جزئا حال باشد و زن در هنگام عقد نکاح از عدم استطاعت مالی شوهر برای تادیه مهر اطلاع نداشته باشد حق حبس برای زن، تا دریافت تمام یا قسمتی از مهر که حال است به وجود می‌آید و پس از دریافت آن زن دیگر نمی‌تواند از انجام وظایف زناشویی خودداری نماید. وکیل حقوقی از یک موسسه حقوقی معتبر بیان می‌کند حق حبس یک قاعده استثنایی و مختص زن می‌باشد و مرد نمی‌تواند از آن استفاده کرده و به عنوان مثال پرداخت مهر را منوط به تمکین زن نماید. وکیل حقوقی همچنین ادامه می‌دهد در حالتی نیز ممکن است که مهر در عقد تعیین نشده باشد یا عدم تعیین مهر شرط شده باشد، در این صورت زن نمی‌تواند تا تعیین و تسلیم مهر از تمکین و ایفاء وظایف زناشویی امتناع ورزد.
با توجه به پیچیدگی های خاصی که در قوانین و مقررات مربوط به حق حبس وجود دارد توصیه می‌شود از یک وکیل حقوقی متخصص در یک موسسه حقوقی معتبر مشاوره حقوقی دریافت نمایید.
حق حبس و تقسیط مهریه
اگر چنانچه زوجه مهر خود را از طریق قانونی مطالبه کند و شوهر ادعای اعسار نماید و دادگاه با قبول دعوای اعسار از پرداخت کل مهر، آن را تقسیط کند در این حالت نیز مهر موجل نمی‌شود و حق حبس زن ساقط نمی‌گردد. وکیل حقوقی می‌گوید بر همین اساس رای وحدت رویه تقسیط مهر را موجب سقوط حق حبس ندانسته است. به عبارتی اعسار مرد موجب از بین رفتن حق حبس زن نمی‌شود، چراکه عدم استطاعت مالی مرد در پرداخت مهریه، حق حبس زوجه و حق دریافت مهریه را از وی سلب نمی‌کند.
حق حبس و الزام به تهیه مسکن
یکی از موارد مهم برای شروع یک زندگی، تهیه مسکن مناسب است بر طبق قانون شوهر وظیفه دارد که مسکن مناسب و مستقل که درخور شان زن باشد تهیه نماید و این مورد از مصادیق حق نفقه به شمار می‌آید. وکیل حقوقی از یک موسسه حقوقی معتبر ادامه می‌دهد زن می‌تواند مادامی که شوهر مبادرت به تهیه مسکن متناسب نکرده است از حق حبس خود استفاده نماید زیرا تهیه مسکن یک تعهد قانونی است که بر عهده زوج می‌باشد و عدم انجام تعهد موجب ایجاد حق حبس برای زوجه می‌گردد. وکیل حقوقی می‌گوید در این حالت زن می‌تواند با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست الزام به تهیه مسکن مستقل را طرح نماید که در این خصوص اکیدا توصیه می‌شود تا از وکیل خانواده و وکیل حقوقی متخصص در این زمینه مشورت نمایید.
اگر چنانچه شوهر با صدور حکم مبنی بر الزام به تهیه مسکن از طرف دادگاه، منزل متناسب با شان زن تهیه ننماید در این صورت زن می‌تواند از طریق کیفری امر را پیگیری نموده و گواهی عدم امکان تمکین از دادگاه صلاحیت دار اخذ نماید. با کمک گرفتن از وکیل حقوقی متخصص از یک موسسه حقوقی معتبر تمام مراحل کار بدون اتلاف وقت و خطا انجام می‌شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با وکلای موسسه حقوقی زعفری رحقی در ارتباط باشید.
حق حبس مهریه عندالمطالبه
همانگونه که پیش تر بیان شد زن به مجرد عقد، مالک مهر می‌گردد و می‌تواند آن را از شوهر مطالبه نماید و برای احقاق حق خود از طریق قانونی، مانند مراجعه به دادگاه و صدور اجرائیه ثبتی توسل یابد. وکیل خانواده بیان می‌کند به علاوه قانون به زن این حق را داده است که تا مهر خود را دریافت نکرده، از تمکین خودداری نماید. ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی اشاره می‌کند زن می‌تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود. وکیل حقوقی از یک موسسه حقوقی معتبر بیان می‌کند مطابق این ماده حق حبس مشروط به این است که مهر زن حال، یعنی بدون مدت و قابل وصول به مجرد عقد باشد. هرگاه مهر مدت دار یا موجل باشد طبق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن حق حبس نخواهد داشت. برای مشورت با وکیل مهریه متخصص در زمینه دعاوی خانوادگی و وکیل حقوقی از طریق شماره های موجود در سایت موسسه حقوقی زعفری رحقی با ما در تماس باشید.
اگر چنانچه در مورد حق حبس مهریه عندالمطالبه سوال یا ابهامی دارید، می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره حقوقی در سایت موسسه حقوقی زعفری رحقی از خدمات وکیل خانواده و وکیل حقوقی متخصص بهره ببرید.
حق حبس چگونه ساقط می‌شود
۱_ مدت دار بودن تعهد یکی از طرفین
هرگاه تعهد یکی از طرفین موجل یا به عبارتی مدت دار باشد، طرف دیگر نمی‌تواند به حق حبس خود استناد کند. وکیل حقوقی از یک موسسه حقوقی معتبر بیان می‌کند در عقد نکاح نیز طبق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی شرط حال بودن مهر در نظر گرفته شده است بدین ترتیب اگر مهر موجل باشد و موعد آن به پایان رسد، شوهر نیز در این مدت از زن انجام وظایف زناشویی را درخواست نکرده باشد، زن نمی‌تواند پس از حال شدن مهر به حق حبس استناد کند.
۲_ شرط سقوط حق حبس در ضمن عقد
ممکن است در ضمن عقد سقوط و زوال حق حبس شرط شود که در این حالت طرفی که حق مزبور را از خود ساقط کرده است دیگر نمی‌تواند در مقام اجرای تعهد متقابل به حق حبس خود متوسل گردد.
۳_ تسلیم اختیاری عِوض قراردادی
در یک قرارداد ممکن است با دو یا چند نفر به عنوان طرفین عقد مواجه باشیم در این صورت تسلیم کالا و دریافت پول مورد نظر طرفین است. حال اگر یکی از طرفین از تسلیم کالا خودداری کند، طرف دیگر نیز می‌تواند طبق قانون به حق حبس خود استناد نموده و پرداخت پول را تا تسلیم کالا به تاخیر بیندازد. وکیل حقوقی ادامه می‌دهد در این بین اگر یکی از طرفین به نحو ارادی مبادرت به تسلیم عِوضین منظور نمایند به نوعی حق حبس خود را زائل کرده اند. در قواعد فقهی به این امر قاعده اقدام گفته می‌شود زیرا شخصی که با توجه و آگاهی کالا یا پول مورد نظر را به طرف دیگر تسلیم نموده است در حقیقت حق حبس خود را اسقاط کرده است.
۴_ تمکین ارادی در عقد نکاح
در عقد نکاح ایفاء وظایف زناشویی باعث از بین رفتن حق حبس زن می‌شود بر همین اساس ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی اشاره می‌کند که اگر زن قبل از اخذ مهر به اختیار خود به انجام وظایفی که در مقابل شوهر دارد اقدام نماید دیگر نمی‌تواند از حق حبس خویش استفاده نماید. بنابراین همین که زن اراده و رضایت خود مبنی بر تمکین را اعلام نماید ولو آنکه نزدیکی صورت نگیرد، موجب سقوط حق حبس خواهد بود.
موسسه حقوقی زعفری رحقی برترین موسسه حقوقی در شرق استان تهران می‌باشد که از حاذق‌ترین و معتبرترین وکیل خانواده و وکیل حقوقی با تجربه برخوردار است و به مشاوره حقوقی تخصصی در کلیه دعاوی به اشخاص حقیقی و حقوقی می‌‌پردازد.
نویسنده: محمدصادق محمدی ارجمند، دانشجوی حقوق دانشگاه فردوسی مشهد
قبل از ورود به هر دعوای حقوقی حتما با وکیل حقوقی متخصص مشورت کنید و بدون ارزیابی ادله و مدارک وارد دعوا نشوید. موضوعات حقوقی بسیار تخصصی و پیچیده است و یک اشتباه کوچک می تواند خسارت های زیادی را متوجه شما کند.
مؤسسه حقوقی زعفری متشکل از مجموعه ای از وکلای حرفه ای دادگستری آماده ارائه مشاوره بیشتر درباره این موضوع به شما است.
