در این مقاله سعی می شود که انواع حقوق مالی زن را نام‌برده و تعریف و ویژگی‌های مختصری از آن را بیان کنیم.
مهریه
یکی از مهمترین حقوق مالی زن در ازدواج مهریه می باشد. مهریه اصولا تابع توافق طرفین می باشد و طبق تعریفی میتوان مهریه را مال دانست که در زمان عقد توسط طرفین (زوجین) یا شخص ثالث تعیین می‌شود و به محض وقوع عقد ازدواج زن مالک مهر می گردد. از جمله شرایط صحت مهریه این است که مهریه مالیت داشته باشد.
شرایط پرداخت مهریه می‌تواند به دو صورت باشد: ۱) مهریه عندالمطالبه ۲)مهریه عندالاستطاعه
مهریه عندالمطالبه یعنی اینکه مهر بر ذمه شوهر است هر زمانی که زوجه مطالبه نماید باید پرداخت گردد و در مقابل مهریه عندالاستطاعه یعنی اینکه مهر بر عهده شوهر است اما زمانی که زوجه درخواست میکند باید شوهر توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد.
شایان ذکر است که در نکاح دائم در صورتی که موقع عقد بین طرفین مهریه تعیین نشده باشد پس از عقد میتوان مهریه را تعیین کنند و در صورتی که بعد از عقد قبل از تعیین مهریه نزدیکی صورت گیرد در این صورت به زوجه مهرالمثل تعلق میگیرد یعنی حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات وضعیت او نسبت به اماثل و اقارن و اقارب و همچنین معمول محل در نظر گرفته می شود . همچنین در صورتی که در هنگام عقد بین طرفین مهریه تعیین شنده باشد و قبل از تعیین مهریه و قبل از نزدیکی تصمیم به طلاق بگیرند به زوجه مهرالمتعه تعلق میگیرد یعنی حال و وضعیت مرد از حیث غنا و فقر در نظر گرفته می‌شود. باید توجه داشت که در صورت تعیین مهر در زمان عقد و قبل از نزدیکی اگر طرفین طلاق بگیرند در زن مستحق نصف مهریه خواهد بود این نکته قابل ذکر است که برخلاف عقد دائم که عدم تعیین مهریه در زمان عقد باعث نمی شودکه خللی به عقد وارد شود در عقد منقطع (عقد موقت )عدم ذکر مهریه در زمان عقد موجب بطلان عقد می شود . بنابراین مهریه از جمله حقوق مالی زن میباشد که تحت هر شرایطی به او تعلق میگیرد.
روند اجرایی مطالبه مهریه : برای مطالبه مهریه در اولین قدم زن باید به اجرای ثبت مراجعه نماید و در صورتی که در این مرحله شوهر مالی نداشته باشد در مرحله دوم باید به دادگاه رجوع نماید و دادخواست مطالبه مهریه تقدیم نماید. مطالبه مهریه تا ۱۱۰ سکه ضمانت اجرای حبس را در پی خواهد داشت و این در صورتی است که مرد مالی جز مستثنیات دِین نداشته باشد در صورتی که مرد توانایی مالی داشته باشد حتی بیش از ۱۱۰ سکه نیز قابل مطالبه می باشد .
نفقه
یکی دیگر از مهمترین حقوق مالی زوجه در ازدواج نفقه می باشد . مطابق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن ،البسه ،غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض میباشد . پرداخت نفقه مشروط به تمکین زوجه می باشد در صورتی کهزوجه ناشزه باشد نفقه ای به او تعلق نمیگیرد شده باشد نفقه مگر اینکه زوجه حق حبس داشته باشد) یعنی تا زمانی که مهریه پرداخت نگردیده است از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند) در این صورت علیرغم عدم تمکین همچنان نفقه باید پرداخت گردد. توجه به این نکته ضروری است که پرداخت نفقه زن به هر حال از وظایف مرد میباشد و فرق بین اینکه زن شاغل باشد یا خیر و اینکه مال و اموالی داشته باشد ندارد و مرد در هر حال باید نفقه زن را پرداخت کند و در پرداخت نفقه زن باید شئونات زن در نظر گرفته شود . از بین افراد واجب النفقه تنها زن هست که می‌تواند نفقه ایام گذشته خود را نیز مطالبه کند بنابراینن نفقه زن به دو دسته نفقه گذشته که وصف حقوقی می‌یابد و نفقه حال که می‌تواند وصف کیفیری داشته باشد تقسیم می‌شود .
شایان ذکر است که نفقه در عقد دائم میباشد و در عقد موقت در صورت مستحق نفقه است که پرداخت نفقه ضمن عقد شرط شده باشد.
تنصیف دارایی
از جمله دیگر حقوق مالی که به زوجه تعلق می گیرد شرط تنصیف دارایی می باشد که این شرط جزو شروط ضمن عقد در عقدنامه می باشد بدین معنی که نصف دارایی که در زمان زوجیت به دست آمده در هنگام طلاق به زوجه تعلق گیرد و در صورتی که در هنگام عقد ازدواج زوج این شرط را پذیرفته باشد از موارد حقوق مالی زوجه محسوب می گردد.
باید به این نکته توجه داشته شد تنصیف دارایی شرایط دارد که با تحقق آنها زوجه می توانند از آن بهره مند شود . شروط تنصیف دارایی عبارتند از:
- تنها شامل نصف اموال است که زوج درزنمان زوجیت به دست آورده است
- درخواست طلاق باید از سوی زوج باشد بنابر این در صورتی که زوجه و خواهان طلاق باشد نمی تواند از این شرط بهره مند گردد و فقط در فرض طلاق مطرح می گردد
- در صورتی که زوج خواهان طلاق باشد ولی علت طلاق نشوز زوجه باشد هم زوجه از این شرط بهره مند نمی گردد
- در عقدنامه شرط تنصیف دارایی با عبارت “تا نصف” درج گردیده است بنابراین مقدار آن که از یک تا پنجاه درصد می باشد و اینکه چه مقدار به زوجه تعلق می گیرد و بستگی به نظر دادگاه دارد
- تنصیف دارویی شامل کلیه اموال تحصیلی در زمان زوجیت می‌شود و هیچ موردی را مستثنی نمی باشد یعنی بحث مستثنیات دین مطرح نمی گردد.
اجرت المثل
یکی دیگر از حقوق مالی زوجه اجرت المثل میباشد اجرت المثل ایام زوجیت عبارت است از حق الزحمه خدمات و کارهایی که زن در منزل شوهر در زمان زوجیت انجام داده است برای اینکه زن مستحق اجرت المثل گردد باید دوشرط محقق گردد اولی اینکه انجام این امور به قصد عدم تبرع باشد یعنی کارها رایگان انجام نداده باشد دوم اینکه کارها را به دستورو خواست درخواست مرد انجام داده باشد. در زمان مطالبه اجرت المثل مقدار آنرا کارشناس با توجه به سنوات زندگی مشترک اموری که زوجه با توجه به شرایط زندگی انجام داده است معین میکند. از جمله مواردی که ثابت میکند و کارها را به صورت عدم تبرع در منزل شوهر انجام داده درخواست اجرت المثل از دادگاه می باشد.
نویسنده :اکرم مرادی ،وکیل دادگستری ، کارشناس حقوق
قبل از ورود به هر دعوای حقوقی حتما با وکیل متخصص مشورت کنید و بدون ارزیابی ادله و مدارک وارد دعوا نشوید. موضوعات حقوقی بسیار تخصصی و پیچیده است و یک اشتباه کوچک می تواند خسارت های زیادی را متوجه شما کند.
مؤسسه حقوقی زعفری متشکل از مجموعه ای از وکلای حرفه ای دادگستری آماده ارائه مشاوره بیشتر درباره این موضوع به شما است.
