در ایران، شکایت از سقط جنین غیرقانونی و عمدی به دلیل وجود قوانین سخت‌گیرانه و مجازات‌های شدید در این زمینه، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. قانون مجازات اسلامی به‌وضوح مجازات سقط جنین را مشخص کرده و بر اساس آن، اگر سقط به‌صورت عمدی و بدون مجوز قانونی انجام شود، می‌تواند منجر به حبس و پرداخت دیه شود. این دیه بسته به مراحل مختلف جنین متفاوت است و در واقع قدرت تشخیص قانونی در این زمینه به مراجع قضایی و پزشکی واگذار می‌شود.
در این مقاله به مراحل شکایت از سقط جنین می‌پردازیم و در ادامه به این پرسش پاسخ می‌دهیم که اگر مادر عامل سقط باشد و پدر بخواهد علیه او شکایت کند، رویه چگونه خواهد بود.
مؤسسه حقوقی زعفری با ایجاد شبکه‌ای از بهترین وکلای حرفه‌ای در سراسر کشور، آمادگی دارد نسبت به ارائه مشاوره حضوری، غیرحضوری، آنلاین و نیز قبول وکالت در خصوص تمامی دعاوی حقوقی و کیفری از جمله نحوه شکایت از سقط جنین اقدام نماید.
مراحل شکایت از سقط جنین در ایران
۱_ مراجعه به مراکز پزشکی قانونی:
متقاضیان (اعم از مادر یا اعضای خانواده) درصورتی‌که قصد شکایت از سقط جنین غیرقانونی را داشته باشند، باید به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کنند و مدارک لازم را به همراه داشته باشند.
وکیل تهران می‌گوید در این مرحله، مادر یا شاکی مرتبط موظف است درخواست خود را در قالب فرم‌های استاندارد ارائه دهد و همچنین مدارک هویتی و پزشکی خود را ضمیمه کند. وکیل پاکدشت اشاره می‌کند بر اساس ماده ۵۶ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، این مراکز مسئول رسیدگی به درخواست‌های مرتبط با سقط جنین هستند.
۲_ تشکیل پرونده و بررسی مدارک:
پس از تشکیل پرونده، پزشک متخصص مرتبط با پرونده، مدارک ارائه‌شده را بررسی می‌کند. وکیل ورامین بیان می‌کند اگر شواهد کافی از ناهنجاری جنین، وجود مشکلات پزشکی در مادر، یا وقوع سقط غیرقانونی وجود داشته باشد، پرونده به کمیسیون سقط قانونی ارجاع داده می‌شود.
۳_ بررسی در کمیسیون سقط قانونی:
در این کمیسیون که از قاضی ویژه، پزشک متخصص، و نماینده پزشکی قانونی تشکیل می‌شود به درخواست و مدارک بررسی‌شده رسیدگی می‌شود. وکیل دلیجان می‌گوید در صورت کافی بودن مدارک و قانونی‌بودن دلایل، تصمیم‌گیری درباره وضعیت پرونده صورت خواهد گرفت. وکیل قرچک ادامه می‌دهد اما اگر مدارک کافی نباشد یا دلایل قانونی برای اقدام به سقط مشاهده نشود، درخواست شکایت رد می‌شود و این تصمیم به متقاضی به صورت مکتوب اعلام خواهد شد.
۴_ نظر ولی یا سرپرست قانونی جنین:
اگر مادر درخواست شکایت یا درخواست سقط جنین داشته باشد، ولی یا سرپرست قانونی جنین (معمولاً پدر) نیز در فرآیند بررسی پرونده حضور خواهد داشت. وکیل گلپایگان بیان می‌کند نظر ولی درباره دلایل ارائه‌شده مطرح شده و درصورتی‌که وی در دسترس نباشد، قاضی می‌تواند نظر دادستان را نیز جویا شود.
۵_ صدور رأی نهایی:
پس از ارزیابی تمامی شواهد، نظرات کارشناسی و بررسی پرونده، رأی نهایی درباره اینکه آیا جرم سقط جنین واقع شده است یا خیر و همچنین اقدامات لازم برای جبران خسارت صادر خواهد شد. وکیل پیشوا می‌گوید در موارد اضطراری، کمیسیون می‌تواند در همان روز جلسه برگزار کند تا درخواستی که نیاز به فوریت دارد به سرعت رسیدگی شود.
شکایت پدر در مواردی که مادر عامل سقط جنین باشد
یکی از موارد حساس در قوانین مرتبط با سقط جنین در ایران، مسئله شکایت پدر (شوهر) در مواردی است که مادر مسئولیت سقط جنین را بر عهده داشته باشد. وکیل سلفچگان بیان می‌کند در چنین شرایطی، پدر به عنوان ولی قانونی جنین حق دارد علیه مادر شکایت کند. وکیل سمنان ادامه می‌دهد این فرآیند بر اساس قوانین مجازات اسلامی و حمایت از حقوق جنین، مراحل زیر را دنبال می‌کند:
طرح شکایت توسط پدر:
پدر می‌تواند شکایت خود را به دادگاه کیفری یا دادسرای عمومی مطرح کند. بهترین وکیل پایه یک دادگستری تهران می‌گوید در این شکایت، باید اقدام عمدی یا غیرقانونی مادر به صورت مستند مورد تأیید قرار گیرد. وکیل محلات ادامه می‌دهد شرح دقیق حادثه و دلایل سقط توسط مادر از سوی پدر ارائه می‌شود.
جمع‌آوری مدارک پزشکی و شواهد قانونی:
برای اثبات اقدام غیرقانونی مادر در سقط جنین، ارائه مدارک پزشکی، گزارش بیمارستان یا درمانگاه و سایر مستندات مربوط به بارداری و سقط ضروری است. وکیل خوب پاکدشت همچنین می‌گوید در صورت وجود، شهادت شهود نیز قابل‌ارائه خواهد بود.
ارجاع پرونده به پزشکی قانونی:
به گفته وکیل اسلامشهر پزشکی قانونی وظیفه دارد دلایل، زمان و چگونگی وقوع سقط را مورد بررسی قرار دهد تا مشخص شود که آیا این اقدام عمدی، غیرعمدی، یا ناشی از شرایط دیگر بوده است.
رسیدگی در کمیسیون ویژه یا دادگاه:
در مواردی که تقصیر مادر ثابت شود و این اقدام عمدی باشد، کمیسیون پزشکی و قضایی رأی به مقصر بودن مادر خواهد داد. وکیل خمین بیان می‌کند بر اساس شدت تخلف، قاضی پرونده رأی لازم را از جمله پرداخت دیه و حتی مجازات حبس صادر خواهد کرد.
مؤسسه حقوقی زعفری متشکل از کادری متخصص در تمام زمینه‌های حقوقی، کیفری، ثبتی، ملکی و خانواده و نحوه شکایت سقط جنین می‌تواند در تمام مراجع قضایی همراه و همیار شما باشد.
مسئولیت کیفری مادر در صورت شکایت پدر
وکیل در پاکدشت اضافه می‌کند براساس قوانین جمهوری اسلامی ایران، اگر مادر مسئولیت سقط جنین را بر عهده داشته باشد و این اقدام به عمد یا بدون طی مراحل قانونی انجام شده باشد، ممکن است با مجازات‌های زیر مواجه شود:
پرداخت دیه:
به دلیل حمایت قانون از جنین، دیه‌ای متناسب با سن بارداری برای جنین در نظر گرفته می‌شود. وکیل گرمسار می‌گوید میزان دیه بر اساس قانون مجازات اسلامی متفاوت است:
اگر جنین نطفه باشد (ابتدای بارداری)، یک بیستم دیه کامل انسان پرداخت خواهد شد.
با پیشرفت بارداری (علاقه، مضغه، علقه، و انشاء اعضا)، میزان دیه به‌مرور افزایش می‌یابد.
اگر جنین کامل باشد و روح در آن دمیده شده باشد، دیه‌ای معادل دیه کامل انسان تعیین می‌شود.
حبس یا مجازات تعزیری:
در صورت اثبات عمدی بودن سقط، مادر ممکن است به حبس محکوم شود. وکیل شهرری می‌گوید میزان و مدت این مجازات بستگی به شدت جرم، شرایط بارداری، و نتایج کمیسیون پزشکی قانونی دارد.
نکات مهم درباره شکایت پدر
حضور ولی قانونی جنین (پدر):
نقش پدر در فرآیند شکایت به‌عنوان ولی شرعی یا قانونی جنین بسیار اهمیت دارد. وکیل بومهن بیان می‌کند حتی اگر مادر اقدام به سقط کرده باشد، پدر می‌تواند پیگیری حقوقی پرونده را انجام دهد.
اثبات عمدی بودن سقط:
پدر باید شواهدی ارائه کند که نشان‌دهنده عمدی بودن اقدام مادر در سقط جنین باشد. وکیل شهرقدس ادامه می‌دهد در غیر این صورت، پرونده قابل پیگیری به‌عنوان تخلف عمدی نخواهد بود.
حق پدر برای طرح شکایت:
به گفته وکیل رودهن قانون به صورت واضح به پدر اجازه داده است که در صورت وقوع سقط جنین (حتی توسط مادر)، حقوق فرزند خود را مطالبه کند.
با مشورت‌گرفتن از وکلای مجرب مؤسسه حقوقی زعفری با خیال آسوده به مراجع قضایی بروید.
با ما تماس بگیرید: ۰۲۱۳۶۰۳۴۰۳۱
جمع بندی
در ایران، شکایت از سقط جنین به دلیل قوانین حمایتی از حقوق جنین، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وکیل ملکی پاکدشت بیان می‌کند مراحل رسیدگی به این شکایت شامل مراجعه به مراکز پزشکی قانونی، تشکیل پرونده، بررسی در کمیسیون‌های تخصصی و صدور رأی نهایی می‌شود.
در شرایطی که مادر مسئول سقط عمدی باشد، پدر می‌تواند به‌عنوان ولی قانونی جنین شکایت خود را مطرح کند و با جمع‌آوری شواهد و مدارک، اقدامات قضایی لازم را پیگیری کند. وکیل طلاق شهریار می‌گوید قانون مجازات اسلامی، با تعیین دیه و مجازات‌های تعزیری برای این جرم، مسیر قانونی برای احقاق حقوق جنین و پدر را فراهم می‌کند.
نویسنده: محمدصادق محمدی ارجمند، کارشناس حقوق
قبل از ورود به هر دعوای حقوقی حتما با وکیل حقوقی متخصص مشورت کنید و بدون ارزیابی ادله و مدارک وارد دعوا نشوید. موضوعات حقوقی بسیار تخصصی و پیچیده است و یک اشتباه کوچک می‌تواند خسارت های زیادی را متوجه شما کند.
مؤسسه حقوقی زعفری متشکل از مجموعه‌ای از وکلای حرفه‌ای دادگستری آماده ارائه مشاوره بیشتر درباره این موضوع به شما است.
