مقدمه
یکی از موضوعاتی که در خصوص روابط کارگری و کارفرمایی به وفور اتفاق می‌افتد حوادث ناشی از کار است. این حوادث اگر بطور عادی اتفاق افتد از قواعد ضمان قهری و مسؤولیت مدنی که در قوانین دیگر آمده است پیروی می‌کند. ولی با برقراری روابط کارگری و کارفرمایی، این امر تابع مقررات قانون کار و قانون تامین اجتماعی است. از این رو، بررسی این موضوع و شرایط مسؤولیت کارگر و کارفرما در موارد بروز این حوادث، امری است که آشنایی با آن مفید بلکه برای افرادی که با آن سر و کار دارند ضروری است.
تعریف حوادث ناشی از کار
مطابق ماده ۶۰ قانون تامین اجتماعی «حوادث ناشی از کار حوادثی است که در حین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق می‌افتد. مقصود از حین انجام وظیفه تمام اوقاتی است که بیمه شده در کارگاه یا موسسات وابسته یا ساختمان‌ها و محوطه آن مشغول به کار می‌باشد و یا به دستور کارفرما در خارج از محوطه کارگاه عهده دار انجام ماموریتی باشد. اوقات مراجعه به درمانگاه و یا بیمارستان و یا برای معالجات درمانی و توان بخشی و اوقات رفت و برگشت بیمه شده از منزل به کارگاه جزء اوقات انجام وظیفه محسوب می‌گردد مشروط بر اینکه حادثه در زمان عادی رفت و برگشت به کارگاه اتفاق افتاده باشد. حوادثی که برای بیمه شده حین اقدام برای نجات سایر بیمه شدگان و مساعدت به آنان اتفاق می‌افتد حادثه ناشی از کار محسوب می‌شود.»
بنابراین، اگر کارگری حین کار در حادثه‌ای که ناشی از کار می‌باشد صدمه‌ای ببیند، مسئولیت بر عهده کارفرما می‌باشد؛ مطابق ماده ۹۵ قانون کار: «مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار بر عهده کارفرما یا مسئولین واحدهای موضوع ذکر شده در ماده ۸۵ این قانون (قانون کار) خواهد بود. هر گاه بر اثر عدم رعایت مقررات مذکور از سوی کارفرما یا مسئولین واحد حادثه‌ای رخ دهد، شخص کارفرما یا مسئول مذکور از نظر کیفری، حقوقی و نیز مجازات‌های مندرج در این قانون مسئول است.»
همچنین مطابق تبصره ۲ ماده ۹۵ قانون کار: «چنانچه کارفرما یا مدیران واحدهای موضوع ماده ۸۵ این قانون برای حفاظت فنی و بهداشت کار وسایل و امکانات لازم را در اختیار کارگر قرار داده باشند و کارگر با وجود آموزش‌های لازم و مذاکرات قبلی بدون توجه به دستورالعمل و مقررات موجود از آنها استفاده ننماید کارفرما مسئولیتی نخواهد داشت و در صورت بروز اختلاف رای هیات حل اختلاف نافذ خواهد بود.»
وظیفه کارفرما در حوادث ناشی از کار
طبق ماده ۶۵ قانون تامین اجتماعی «در صورت وقوع حادثه ناشی از کار، کارفرما مکلف است اقدامات اولیه را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه دیده بعمل آورده و مراتب را ظرف ۳ روز اداری کتبا به اطلاع سازمان برساند. در صورتی که کارفرما بابت اقدامات اولیه مذکور متحمل هزینه شده باشد سازمان تامین خدمات درمانی هزینه‌های مربوط را خواهد پرداخت.»
علاوه بر موارد فوق، کارفرما در حوادث ناشی از کار مسؤولیت‌های دیگری دارد که برخی از آنها به شرح زیر است:
- از جمله خساراتی که کارگر می‌تواند در کنار دیه، در حوادث ناشی از کار دریافت کند، بیمه از کار افتادگی است. مطابق ماده ۷۱ قانون تامین اجتماعی «بیمه شده‌ای که در حادثه ناشی از کار یا بیماری حرفه‌ای از کار افتاده کلی شناخته می‌شود بدون در نظر گرفتن مدت پرداخت حق بیمه، استحقاق دریافت مستمری از کار افتادگی ناشی از کار را خواهد داشت.» مواد ۷۰ به بعد قانون تامین اجتماعی شرایط و مزایای از کارافتادگی را بیان می‌دارد.
- ２. همچنین مطابق ماده ۶۶ قانون تامین اجتماعی «در صورتی که ثابت شود وقوع حادثه، مستقیما ناشی از عدم رعایت مقررات حفاظت فنی و بروز بیماری ناشی از عدم رعایت مقررات بهداشتی و احتیاط لازم از طرف کارفرما یا نمایندگان او بوده سازمان تامین خدمات درمانی و سازمان هزینه‌های مربوط به معالجه و غرامات و مستمری ها و غیره را پرداخت و طبق ماده ۵۰ این قانون از کارفرما مطالبه و وصول خواهد نمود.»
- ３. علاوه بر دیه، بیمه از کارافتادگی، مستمری و غرامت، مطابق قانون کار، مجازات‌هایی برای کارفرمایان مقصر در نظر گرفته شده است.
اقدامات کارگر در حوادث ناشی از کار
کارگری که در حوادث ناشی از کار صدمه دیده است، باید در مراجع قضایی طرح شکایت نماید. ابتدا می‌بایست شکواییه طرح و دلائل خود را برای بررسی و احراز تقصیر ذکر نماید. از جمله دلایلی که لازم است ارائه شود عبارت است از: گزارش حوادث تامین اجتماعی، قرارداد کار، درخواست جلب نظر پزشکی قانونی، درخواست تحقیق محلی از مطلعین و شهود حادثه.
صدمات ناشی از حوادث کار از جمله موارد غیر عمدی محسوب می‌گردد که با احراز رابطه بین حادثه ناشی از کار و تقصیر کارفرما یا مسئول مربوطه، دیه و سایر خسارات بر عهده کارفرما قرار می‌گیرد.
دادگاه صالح برای طرح دعوی جهت مطالبه دیه از باب حوادث ناشی از کار، دادگاه کیفری ۲ محل وقوع حادثه می‌باشد.
پاسخ به چند پرسش در خصو ص حوادث ناشی از کار:
سوال1: آیا دعوی مربوط به حوادث و صدمات ناشی از کار مشمول مرور زمان می‌گردد؟
پاسخ: خیر، دعوی مربوط به حوادث و صدمات ناشی از کار مشمول مرور زمان نیست و هر زمانی قابل طرح می‌باشد و مهلت خاصی ندارد. بنابراین حتی برای بعد از اتمام کار یا در زمان بازنشستگی قابل طرح و پیگیری در مراجع قضایی می‌باشد.
سوال2: در حوادث ناشی از کار در صورتی که حکم به پرداخت دیه داده شود پرداخت دیه طی چه مدتی باید پرداخت گردد؟
پاسخ: با توجه به اینکه حوادث ناشی از کار معمولا به علت تقصیر کارفرما اتفاق می‌افتد و دیه‌ای که باید پرداخت شود از جمله موارد پرداخت دیه غیر عمد محسوب می‌گردد، بنابراین کارفرما طی دو سال از تاریخ وقوع حادثه، برای پرداخت دیه مهلت دارد.
سوال3: آیا اگر اتباع بیگانه فاقد روادید کار دچار حوادث ناشی از کار شوند (اعم از نقص عضو یا حادثه منجر به فوت) آیا از مزایای مربوط به تامین اجتماعی برخوردار هستند؟
پاسخ: مطابق با ماده ۱۲۰ قانون کار «اتباع بیگانه نمی‌توانند در ایران مشغول به کار شوند، مگر اینکه اولا دارای روادید ورود با حق کار مشخص بوده و ثانیا مطابق با قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط پروانه کار دریافت دارند.»
بنابراین اتباع بیگانه فاقد روادید کار مشمول قانون کار نمی‌شوند تا بتوانند از مزایای مربوط به قانون تامین اجتماعی برخوردار شوند.
نویسنده: اکرم مرادی ، کارشناس حقوق ، وکیل ادگستری
قبل از ورود به هر دعوای حقوقی حتما با وکیل متخصص مشورت کنید و بدون ارزیابی ادله و مدارک وارد دعوا نشوید. موضوعات حقوقی بسیار تخصصی و پیچیده است و یک اشتباه کوچک می تواند خسارت های زیادی را متوجه شما کند.
مؤسسه حقوقی زعفری متشکل از مجموعه ای از وکلای حرفه ای دادگستری آماده ارائه مشاوره بیشتر درباره این موضوع به شما است.
