یکی از عواملی که باعث انتقال قهری دارایی افراد به ورثه می شود، فوت انسان می باشد که یک امری غیرقابل پیش بینی است. اما صرف این رخداد کافی برای مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفی نمی باشد. در واقع بحث اثبات خویشاوندی پیش می آید یعنی وراث باید در مراجع صالح قانونی، درخواست صدور گواهی انحصار وراثت نمایند که متعاقب این درخواست، وجود نسب و سهم هر یک از ورثه با توجه به مدارک ارائه شده بررسی می شود و گواهی نامه تصدیق انحصار وراثت برای آنان صادر می شود.
در این پژوهش به مراحل قانونی جهت دریافت گواهی انحصار وراثت پرداخته می شود.
گواهی انحصار وراثت
این گواهی حصر وراثت از نظر ماهیت و اصالت یک سند رسمی محسوب می شود پس هنگامی که به این سند توسط هر فردی در دادگاه تعرض شود فقط ادعای جعل پذیرفته می شود. در واقع گواهی انحصار وراثت بیان کننده تعداد و مشخصات ورثه و میزان سهم الارث هر یک از آنان است. در هر مرجعی اعم از حقوقی، اداری و… هر اقدامی نسبت به ترکه از سوی بازماندگان، مستلزم ارائه گواهی انحصار وراثت است در غیر اینصورت اقدامات انجام شده نافذ نیست. همچنین بعد از گرفتن گواهی انحصار وراثت، وراث در صورت تمایل می توانند اقدام تقسیم ترکه نمایند و به این شرکت مدنی و مالکیت مشاع در ترکه، خاتمه دهند.
مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت
برای دریافت گواهی انحصار وراثت، همه ورثه یا حتی یک نفر از آنان و همچنین هر فردی که در این امر ذینفع محسوب میشود میتوانند در خواست کتبی خود را مرجعی که قانون تعیین کرده است و در ادامه توضیح خواهیم داد ارائه دهند و همراه با درخواست خود، مدارکی از جمله کپی مصدق گواهی فوت، اصول شنامه، کارت ملی و سند ازدواج باید ارائه شود. همچنین در این امر، استفاده از خدمات مشاوره حقوقی یک وکیل متخصص می تواند موثر باشد.
آیا آگهی گواهی انحصار وراثت ضروری است؟
همزمان با درخوست صدور گواهی انحصار وراثت، مرجع صدور بررسی میکند که اگر دارایی به جای مانده از متوفی کم تر از سیصد میلیون ریال باشد نیازی به آگهی گواهی انحصار وراثت نیست و آن مرجع در یک جلسه فوق العاده و با بررسی مدارک ارائه شده، اقدام به صدور گواهی انحصار وراثت می نماید، اما در صورتی که ترکه بیش از سیصد میلیون ریال باشد این گواهی آگهی می شود تا پس از گذشت یک ماه، هر فردی اعتراضی داشته باشد برای مثال نسبت به اموال معرفی شده، حقی داشته باشد یا خود را جزو ورثه بداند، اعلام نماید.
مرجع صدور گواهی انحصار وراثت کدام است؟
صدور گواهی حصر وراثت منحصرا در صلاحیت ذاتی شورای حل اختلاف می باشد. اما در نظر داشته باشید که رعایت صلاحیت محلی این شورا نیز ضروری است. یعنی شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی صالح به رسیدگی و صدور گواهی حصر وراثت میباشد. لازم به ذکر است امور مربوط به اصل ترکه و تقسیم ترکه از سوی وراث، از صلاحیت شورای حل اختلاف خارج بوده و در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی آخرین اقامتگاه متوفی، در صورت معلوم نبودن، آخرین محل سکونت متوفی و در صورتی که در ایران سکونت نداشته باشد، دادگاه وقوع مال غیر منقول صالح به رسیدگی می باشد.
موسسه حقوقی زعفری با همکاری وکلای متخصص در این امور، آماده خدمات رسانی حقوقی می باشد.
چه کسانی میتوانند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت نمایید؟
در این جا به صراحت ماده ۳۶۰ قانون امور حبسی اشاره میکنیم که مقرر می دارد: «علاوه بر ورثه متوفی، سایر اشخاص ذینفع هم می توانند تصدیق انحصار وراثت نمایند و جمله اشخاص ذینفع مذکور در این ماده اختصاص به مورد متوفی بلاوارث ندارد.» پس هر فردی که در هنگام فوت مورث، موجود بوده و ارث می برد می تواند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را بدهد و همچنین هر فردی که نسبت یه ترکه نفعی دارد برای مثال از متوفی در زمان حیات طلب داشته است با فوت او طلبش زایل نمی شود بلکه از ترکه که یک شخصیت حقوقی مستقل تلقی می شود طلبکار می شود پس این فرد ذینفع در ترکه است و می تواند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت دهد. در حالت کلی افراد ذینفع شامل: طلبکار، وصی، موصی له و شخصی که از اثبات وراثت شخص دیگری منتفع می گردد، می باشند.
عدم ارائه مدارک توسط سایر وراث
برای مراجعه به شورا حل اختلاف، حضور همه وراث لازم نیست و یک نفر از ورثه می تواند مراجعه کند و سایر ورثه را معرفی نموده و میتواند ضمن درخواست خود تقاضای استعلام از اداره ثبت احوال نماید تا رونوشت اسناد سجلی و هویتی دریافت شود.
آیا اظهارات خلاف واقع در صدور گواهی انحصار وراثت جرم است؟
گاهی مشاهده می شود بعضی از افراد به تنهایی به شورای حل اختلاف مراجعه کرده و مشخصات فرد یا افرادی از ورثه را عالما و عامدا کتمان کرده و سعی در دریافت سهم دیگران از ترکه می نمایند و موفق به دریافت چنین گواهی میشوند. این افراد علاوه جبران خسارات وارده و بازگرداندن اموال به صاحبان خود، از لحاظ کیفری قابل تعقیب می باشند. در موادی از قانون تصدیق وراثت این امر جرم انگاری شده است که توضیح خواهیم داد.
۱. بر اساس ماده ۹ قانون تصدیق وراثت: هرگاه معلوم شود که مستدعی تصدیق با علم به عدم وراثت خود تحصیل تصدیق وراثت نموده یا یا علم به وجود وارثی غیر از خود، تحصیل تصدیق برخلاف حقیقت کرده است کلاهبردار محسوب و علاوه بر ادای خسارت به مجازاتی که به موجب قانون برای این جرم مقرر است محکوم خواهد شد.
۲. ماده ۱۰ قانون تصدیق وراثت: هر شاهدی که در موضوع تصدیق وراثت، بر خلاف حقیقت شهادت دهد برای شهادت دروغ تعقیب و به مجازاتی که برای این جرم مقرر است محکوم خواهد شد.
نتیجه
گواهی انحصار وراثت سندی رسمی است که پس از فوت مورث، بازماندگان او میتوانند درخواست خود را به همراه سایر مدارک به شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی بدهند و پس از معین شدن وراث و سهم هر یک از آن ها و سایر تشریفات، گواهی انحصار وراثت صادر میشود و در اختیار وراث قرار میگیرد.
لازم به ذکر است موسسه حقوقی زعفری با همکاری وکلا و مشاوران حقوقی متخصص آماده ارائه خدمات حقوقی و مشاوره ای به افراد می باشد.
نویسنده: امیر نژاد محمدی، کارشناس ارشد حقوق خصوصی، وکیل دادگستری
قبل از ورود به هر دعوای حقوقی حتما با وکیل متخصص مشورت کنید و بدون ارزیابی ادله و مدارک وارد دعوا نشوید. موضوعات حقوقی بسیار تخصصی و پیچیده است و یک اشتباه کوچک می تواند خسارت های زیادی را متوجه شما کند.
مؤسسه حقوقی زعفری متشکل از مجموعه ای از وکلای حرفه ای دادگستری آماده ارائه مشاوره بیشتر درباره این موضوع به شما است.
